Razvoj mobilnih sistema
Komunikacija mobilnim telefonima se menja. Mobilni uređaji postaju moćniji, lakši, prilagođeniji većini korisnika, a mrežna infrasturktura od početne tehnologije prenošenja samo glasa transformisala se u mrežu s mogućnošću prenosa stotina megabita u sekundi. Mnoge razvojne kompanije kao i mrežni operateri žele razviti nove multimedijalne aplikacije koje mogu iskoristiti prednosti novih moćnih telefona takozvanih “pametnih mobilnih telefona”, koji sve više objedinjuju funkcije tradicionalnog mobilnog telefona i PC računara u jedan uređaj. Već duže vreme telefoni nisu uređaji kojima se samo vrši verbalna komunikacija.
Danas, oni podržavaju tekstualne poruke, email, web surfovanje, audio i video transmisije, i mnogo drugih stvari. S ovim transformacijama i novim funkcionalnostima pojavila se potreba za sofisticiranijim mobilnim operativnim sistemom. Na samom početku par firmi pokušava da napravi nešto novo.
- 1987. godine – Prvi mobilni operativni sistem koji koristi primitivni operativni sistem zvani “fabrički operativni sistem”
- 1993. godine – IBM kompanija doprinosi razvoj mobilnog operativnog sistema (IBM Simon) koja na trziste donosi sofisticiraniji i brzi operativni sistem koji podrzava slanje email poruka i prvi uvedeni touchscreen
- 1996. godine – Odgovor na njihov proizvod izbacuje Microsoft sa njihovim prvim telefonom koji ima iste funkcije i malo unapredjen i olaksan operativni sistem (Windows CE Handheld)
- 1996. godine – Palm OS koji ima u sebi Memo Pad, Adresar, To Do List
- 1999. godine – Nokia izdaje svoj prvi telefon sa nerazvijenim operativnim sistemom
- 2000. godine – Nokia izdaje prvi operativni sistem (Symbian) za telefone koji se probija na tržištu i postaje zastupljen kod 87,6 % korisnika
- 2002. godine – Microsoft izdaje prvi smartphone (Windows CE)
- 2005. godine – Nokia predstavlja Maemo OS na prvom internet tabletu N770
- 2007. godine – Apple izdaje prvi pametni telefon (IPhone) sa operativnim sistemom iOS
- 2008. godine – OHA izdaje Android OS na prvom Android telefonu HTC Dream
- 2010. godine – Samsung predstavlja njihov prvi operativni sistem za mobilne telefone (Bada OS)
- 2010. godine – Microsoft izdaje Windows Phone OS prvi njihov operativni sistem za smartphone
- 2011. godine – MeeGo operativni sistem koji je nastao ujedinjeno od Nokia, Intel i Linux korporacije
- 2012. godine – Mozilla izdaje njihov prvi operativni sistem za smartphone Firefox OS
- 2013. godine – Ubuntu Touch prvi Linux operativni sistem prilagođen za mobilni telefon
- 2013. godine – BlackBerry izdaje BlackBerry OS 10 operativni sistem koji dovodi korporaciju do preokreta
- 2014. godine – Microsoft izdaje novu verziju Windows Phone 8.1
Popularni mobilni sistemi
Najpopularniji mobilni operativni sistemi koji su zastupljeni kod većine korisnika su “Android” (Google), “iOS” (Apple), “Windows Phone” (Microsoft). Ovi sistemi se razlikuju po tome da li je moguće koristiti iste besplatno ili na neki način mora da se plati. Sistemi koji su besplatni zvani “open source” daju mogucnost skidanja aplikacija i instaliranja tog sistema na arhitekturu telefona koja ga podržava. U ovu grupu spada Android OS. “Open source” sistemi omogućavaju programerima da mogu da dodaju funkcije koje su njima potrebne.
Android OS je “open source” operativni sistem koji dozvoljava programerima da mogu da menjaju sistemski kod i da prave aplikacije koje oni žele. Vlasništvo je “Google” korporacije od 2005. godine. Ovo je trenutno najpopularniji i najviše rasprostranjen operativni sistem. Njegova prva upotreba je bila 2008. godine na HTC Dream telefonu. “Samsung” počinje da koristi od 2009. godine ovaj operativni sistem. Izlaskom “Nexus One” prvog “Google” telefona kreće širenje ovog operativnog sistema i na ostale mobilne uređaje. Svaka nova verzija ovog sistema dobijala je naziv po nekom slatkisu:
- Cupcake (1.5)
- Donut (1.6)
- Eclair (2.0–2.1)
- Froyo (2.2–2.2.3)
- Gingerbread (2.3–2.3.7)
- Honeycomb (3.0–3.2.6)
- Ice Cream Sandwich (4.0–4.0.4)
- Jelly Bean (4.1–4.3.1)
- KitKat (4.4–4.4.4, 4.4W–4.4W.2)
- Lollipop (5.0–5.1.1)
Ovaj operativni sistem omogućava rad više aplikacija u isto vreme i tek je omogućeno 2008. godine na “HTC G1” mobilnom telefonu. Podloga ovo sistema (Kernel) zasnovana je na “Linux” operativnom sistemu, ostali deo operativnog sistema urađen je u C i Java programskim jezicima.
iOS je operativni sistem koji je napravljen za iPhone, iPod, iPad, iWatch uređaje od strane Apple korporacije. Ovaj sistem nije moguće koristiti na drugim uređajima koji nisu Apple. Olakšava upotrebu naprednih funkcija uz dobro organizovan i grafički prilagođen sistem za sve korisnike koji nisu upoznati toliko sa naprednim tehnologijama. “App Store” je sistemska aplikacija koja služi za skidanje novih aplikacija za sve Apple uređaje. “Safari” popularni web pretraživač sa poboljšanim načinom pretrage. Programiranje aplikacija za ovaj sistem moguće je korišćenjem Objectiv C i Swift programskih jezika. Na najnovijim verzijama iOS omogućen je rad više nitnih aplikacija i rad više aplikacija u isto vreme. Prvi put ovo je omogućeno 2007. godine na iOS 4.
Windows Phone verzija Windows platforme koja je prvi put izdata za telefon 2010. godine pojavljuje se samo na par modela telefona. Posle sklapanja saradnje “Microsoft” i “Nokia” korporacija Windows se pojavljuje 2011. godine na “Nokia” telefonima. Prvi dva modela “Nokia” telefona su “Lumia 800” i “Lumia 710”. Posle se dve godine se pojavljuje i na par “Samsung” i “Huawei” telefona. Ovaj sistem je veoma slična verzija Windows operativnog sistema koji je urađen za kompjutere. Veoma ubrzan način pretrage fajlova, bolje iskorišćenje memorije čime dolazi do uštede baterije na telefonima.
Popularnost raste kod gore tri navedena operativna sistema za mobilne telefone, dok jedan od najkorišćenih operativnih sistema (Symbian) od 2000. godine do izlaska prvog sistema za smart mobilne telefone 2007. godine dolazi do njegovog pada u koriščenju.
Istorijski značaj razvoja mobilnih operativnih sistema
Razvoj mobilnih operativnih sistema podstiče napredak hardvera, jer neki operativni sistemi zahtevaju veću memoriju i procesorku moć. Podstiče se otvaranje novih radnih mesta u IT industriji. Pruža se mogućnost zarade pravljenjem novih aplikacija, igrica za mobilne telefone. Kada se vratimo u vreme prvog mobilnog telefona koji je imao samo mogućnost zvanja i slanja sms poruka i pogledamo telefone posle 20 godina na kojima možemo sem osnovnih funkcija da koristimo i napredne funkcije kao što su kamera, gps lociranje, wifi pristup, LTE mreža, pokazuje nam da razvoj mobilnih operativnih sistema sve više napreduje i zahteva bolje performance mobilnih uređaja.
Autor: Igor Medenica