Kad se danas pomene fotografija, uglavnom mislimo na fotografije slikane digitalnim fotoaparatom koje čuvamo na kompjuteru ili internetu. Iz tog razloga možemo da zaključimo da je uloga računara u fotografiji ogromna, počev od samog pravljenja slike pa do njenog poboljšavanja i prilagođavanja. Kako bi detaljnije izučili tu ulogu analiziraćemo „život“ fotografije, koji ćemo podeliti na četiri celine: vreme neposredno pre nastanka fotografije, trenutak nastanka, skladištenje fotografije i njenu obradu.
Vreme neposredno pre nastanka fotografije
Kompjuter ima veliki uticaj na izgled fotografije i pre njenog nastanka, konkretno ovde najveći uticaj ima fokusiranje kamere na neki objekat ili tačku, kao i stabilizacija slike. Takođe, pored ovih, bitno je pomenuti i tehnologije poput detekcije i prepoznavanja lica, koje iako ne utiču direktno na izgled slike, mogu pomoći fotografu da uhvati što bolji trenutak.
Fokusiranje kamere na željeni objekat može se postići auto-fokusom ili manuelnim fokusom. Auto-fokus automatski fokusira fotoaparat na objekat koji se nalazi u centru slike ili na neku ručno odabranu tačku. Postoji više tipova auto-fokusa koji se uglavnom razlikuju po brzini, na primer laserski auto fokus i optički auto-fokus. Optički auto-fokus pokušava da na osnovu vizuelne slike zaključi rastojanje između kamere i objekta na koji se fokusira, za razliku od ovog tipa fokusa, laserski auto-fokus je uglavnom dosta brži od optičkog i koristi laser da odredi to isto rastojanje. Manuelni fokus se, kao što se može zaključiti iz naziva, podešava ručno i obično ga koriste profesinoalni fotografi koji žele veću kontrolu nad izgledom slike.
Stabilizacija slike (eng. Image stabilization) služi da preventuje zamućivanje slike usled pomeranja kamere pri slikanju, a takodje služi i za ublažavanje spoljašnjih vibracija pri snimanju video snimaka. Da bi postigli željeni efekat, kompjuter očitava pomeranje kamere koristeći žiroskop i na osnovu tih informacija izvršava stabilizaciju. Postoje dve glavne vrste stabilizacije slike i to su: optička i digitalna stabilizacija slike. Optička stabilizacija se postiže pomeranjem sočiva ili pomeranjem senzora i uglavnom je reaktivne prirode, tj. sočivo ili senzor se pomeraju u suprotnom smeru od pomeraja fotoaparata kako bi se slika bila manje zamućena.
Za razliku od optičke, digitalna stabilizacija se koristi samo za video snimke i vrši je softver tako što pomera svaki frejm tako da bude sličniji susednim frejmovima, time dajući efekat tečnije snimljenog videa.
Prepoznavanje lica se u potrošačkim kamerama najčešće koristi za detekciju osmeha i za autofokus, međutim ova tehnologija ima mnogo širu primenu, naročito u oblasti bezbednosti. U ovoj oblasti se najčešće koristi za autorizaciju i prepoznavanje lica nepoželjnih ili traženih ljudi na bezbednosnim kamerama i uglavnom je koristi policija ili vojska.
Trenutak nastanka fotografije
Današnji fotoaparati uglavnom u sebi sadrže digitalni senzor koji zapravo predstavlja matricu fotosenzitivnih „ćelija“ koje pretvaraju informaciju o intenzitetu svetla u boju predstavljenu sa tri vrednosti: intenzitet crvene, zelene i plave boje (RGB model). Dva glavna tipa senzora su:
• CCD (eng. Charge Coupled Device) – uglavnom proizcode slike boljeg kvaliteta i koriste se u naučne i medicinske svrhe.
• CMOS ( eng. Complementary metal–oxide–semiconductor) – najčešće se koriste za profesionalne fotoaparate kao i za kamere u mobilnim telefonima.
Razlike u kvalitetu slika izmedju ova dva tipa senzora su se smanjili u toku godina pa je CMOS postao dominantniji na tržištu fotoaparata.
Posebna vrsta senzora koja je trenutno u razvoju je HDR(High Dynamic Range) senzor i on se koristi za slikanje fotografija koje imaju veliki raspon osvetljenja (poznatiji kao dinamički opseg). HDR senzori uglavnom slikaju više uzastopnih slika sa različitim rasponom osvetljenja i potom ih transformišu u konačnu verziju slike. Pored samog HDR senzora, tehnnika HDR može da se primeni i na ostale vrste senzora ali daje nešto slabije rezultate.
Skladištenje fotografije
Fotografija se nakon kreiranja čuva u trajnoj memoriji, u zavisnosti od kamere ta memoria može biti SD kartica ili neka vrsta fleš memorije. Fotografija se može čuvati u vidu različitih fromata poput JPEG, PNG i TIFF fajlova. Svaki format ima svoje prednosti i mane, na primer TIFF čuva najveću količinu informacija ali je memorijski zahtevan (dva do šest puta više nego JPEG), dok JPEG kompresuje sliku žrtvujući malo kvaliteta kako bi fotografija zauzimala manje prostora u memoriji. PNG se nalazi negde između ova dva tipa, on kompresuje sliku ali ne žrtvuje kvalitet slike.
Pored ovih formata postoji i RAW format koji sadrži više informacija o fotografiji od ostalih, poput više nijansi boja i boljeg kontrasta, međutim ovaj format nije standardizovan pa se slike nakon editovanja (izmena i prilagođavanja) uglavnom konvertuju u neki drugi format, najčešće JPEG.
Obrada fotografije
Obrada fotografije je proces izmene fotografije tako da bi smo postigli željeni efekat, bilo da je to podešavanje boje, kontrasta, zumiranje ili isecanje određenih objekata sa slike. Najpoznatiji programi za obradu fotografija su:
• Adobe Photoshop – jedan od najmoćnijih alata za obradu slika, najdominantniji na tržištu, postao sinonim za editovanje slika
• GIMP –open source program, besplatna konkurencija Photoshop-u
• Paint.NET – takođe besplatan i open source, ima manje funkcija od GIMP-a ali je manji i laksi za korišćenje
Pored ovih postoje i programi za editovanje video snimaka:
• Adobe Premiere – kao Photoshop, samo za video zapise
• Sony Vegas – Alternativa Premiere-u
• Windows Movie Maker – jednostavan alat koji je dolazio uz windows operativne sisteme
Autor: Marko Nenadović